Όσον αφορά τις συζητήσεις για την κάνναβη, θέλω να διαχωρίσω δύο θέματα. Το ένα έχει να κάνει με τις ιδιότητές της, τις επιδράσεις της, θετικές ή αρνητικές, το καταπόσον μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς ώφελός μας ή όχι κλπ. Αυτό το θέμα είναι προς συζήτηση, όλες οι απόψεις είναι σεβαστές, ή αν όχι οι ίδιες, τουλάχιστον το δικαίωμα του κάθε ατόμου να τις έχει, είναι σεβαστό.
Το δεύτερο θέμα, εκείνο που δεν είμαι διαθετιμένος να διαπραγματευτώ, είναι η ελευθερία μου. Εγώ προσωπικά δεν παραχωρώ σε κανένα το δικαίωμα να την περιορίζει, τουλάχιστον στο βαθμό που δεν συγκρούεται με την δική του ελευθερία. Δεν υπέγραψα κανένα κοινωνικό συμβόλαιο με την κοινωνία στο οποίο να παραχωρώ αυτή την ελευθερία σε τρίτους. Δεν έχω εξουσιοδοτήσει κανέναν να αποφασίζει για εμένα τι είναι σωστό και τι όχι.
Άλλωστε, αν κάποιος πιστεύει ότι δεν πρέπει να έχω αυτήν την ελευθερία, δεν έχω κανένα επιχείρημα για να τον πείσω για το αντίθετο. Οι αξίες δεν υπάρχουν εκεί έξω, στον εξωτερικό κόσμο, δεν υπάρχει μια εξωτερική ηθική τάξη πραγμάτων εγγενής στη φύσική πραγματικότητα, εκτός φυσικά από αυτήν που επιβάλλει η ίδια η κοινωνία. Γι’ αυτό δεν μπορεί να επιχειρηματολογήσει κανείς για την ελευθερία με τον ίδιο τρόπο που μπορεί να επιχειρηματολογήσει για τις συνέπειες της κάνναβης. Το ένα είναι επιστημονικό ζήτημα, το άλλο όχι.
Η ελευθερία είναι αξία από μόνη της, πρωτογενής αξία. Δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από κάτι άλλο. Δεν θα πώ για παράδειγμα ότι θέλω να είμαι ελεύθερος επειδή αυτό είναι ωφέλιμο για μένα. Αν η ελευθερία μπορεί να αμφισβητηθεί, το ίδιο μπορεί και η σημασία της ωφέλειας. Αν κάποιος μπορεί να πει ότι η ελευθερία δεν είναι σημαντική, μπορεί να πει και ότι η ωφέλεια δεν είναι σημαντική. Δεν υπάρχει επιχείρημα υπέρ ή κατά, γιατί η σημαντικότητα βρίσκεται μόνο μέσα μας, είναι υποκειμενική - χωρίς αυτό να την μειώνει με οποιοδήποτε τρόπο.
Εγώ λοιπόν αποδίδω σημαντικότητα στην ελευθερία μου και δεν ανέχουμε από κανένα να μου την στερεί. Το γεγονός ότι κάποιοι έχουν την δύναμη να το κάνουν, επειδή έχουν την θεσμική εξουσία, την δύναμη των όπλων και την ανοχή της κοινωνίας, είναι αλήθεια. Έχουν την δύναμη και την εξουσία να μου στερήσουν αυτή την ελευθερία. Αλλά δεν έχουν την δύναμη να με αναγκάσουν να τους την παραχωρήσω οικειοθελώς. Και ούτε πρόκειται να το κάνω.
Οι απόψεις λοιπόν που περιλαμβάνουν το στοιχείο του ότι πρέπει να απαγορεύεται σε μένα να χρησιμοποιώ την κάνναβη, είναι αυτομάτως εχθρικές απέναντί μου. Δεν μπορώ ούτε είμαι διαθετιμένος να συζητήσω αυτές τις απόψεις χωρίς συναισθηματική φόρτιση, χωρίς να επιτείθομαι στο συνομιλητή μου καθώς η άποψή του συνιστά επίθεση εναντίων μου, και μάλιστα όχι μόνο λεκτική επίθεση. Η αποδοχή του και η ανοχή του της εξουσίας αυτής που έχει πάνω μου το κράτος και η κοινωνία, μετατρέπεται μέσω της αστυνομίας και του συστήματος “δικαιοσύνης” ως μια πραγματική απειλή για την ελευθερία μου, και έχει σοβαρές επιπτώσεις στον τρόπο ζωής μου. Ως εκ τούτου, απαντώ σε μια επίθεση με επιθετική διάθεση.
Όπως δεν ανέχουμε την φασιστική άποψη ότι κάποιοι άνθρωποι πρέπει να διώκονται λόγω της καταγωγής τους ή του DNA τους, ή λόγω των σεξουαλικών τους προτιμήσεων, εξίσου δεν μπορώ να ανεχθώ την εξίσου φασιστική άποψη ότι κάποιοι άνθρωποι πρέπει να διώκονται λόγω του τρόπου που επιλέγουν να επιδρούν πάνω στο ίδιο τους το σώμα και πάνω στην ίδιά τους την συνείδηση.
O Thomas Szasz, παραφράζοντας τον Βολτέρο, είπε: “Διαφωνώ με την ουσία που πέρνεις, αλλά υπερασπίζομε το δικαίωμά σου να την πέρνεις”. Αυτή η στάση είναι η στάση που αρμόζει σε κάποιον πολέμιο της κάνναβης, που έχει πειστεί για την βλαπτικότητά της, χωρίς να έχει γίνει φασίστας. Με ένα τέτοιο άνθρωπο είμαι πρόθυμος να συνεργαστώ, και αν έχει αντιληφθεί κάποια λάθη στα κείμενά μου, που αναμφίβολα θα υπάρχουν, ελπίζω ότι θα έχω την συναισθηματική διαύγεια που χρειάζεται ώστε να τα αναγνωρίσω. Ή αν γνωρίζει πράγματα που εγώ δεν τα γνωρίζω, θα του ήμουν υπόχρεος αν μου επιστούσε την προσοχή πάνω σ’ αυτά. Άλλωστε, αν πράγματι η κάνναβη είναι βλαβερή για μένα, δεν θα ήθελα να συνεχίσω να την χρησιμοποιώ.
Ιδιαίτερα, αν κάποιος είναι γιατρός ή έχει άλλη ειδικότητα που τον καθιστά ικανό να γνωρίζει σε μεγαλύτερο βάθος από μένα αυτά τα ζητήματα, και αν πιστεύει ειλικρινά, μέσα από την μελέτη του, ότι η κάνναβη είναι πιο βλαβερή απ’ ότι νομίζω, και ότι είναι ενάντια στην υγεία μου να την χρησιμοποιώ, και αν πραγματικά νοιάζεται για την υγεία μου, τότε τον παρακαλώ να παραθέσει τα στοιχεία του με τρόπο απλό ώστε να μπορώ κι εγώ κι άλλοι σαν εμένα να τα καταλάβουμε. Αυτό θα βοηθούσε τόσον εμένα όσον και πολλούς άλλους ανθρώπους να αποφύγουμε κάποια δυσάρεστα αποτελέσματα για τα οποία δεν έχουμε γνώση. Αλλά δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα κάποιος που επικαλείται απλώς την ιδιότητα του και την αυθεντία του και περιμένει από μας να τον πιστέψουμε. Ούτε είναι δύσκολο για κάποιον που κατέχει πραγματικά αυτή την γνώση να την εκλαϊκεύσει και να μας την παραδώσει σε μορφή που να μπορεί να την συλλάβει ένα ευρύ μέρος της κοινωνίας και όχι μια μικρή μειωψηφία ειδικών. Η θέση του ειδικού είναι να συμβουλέυει την κοινωνία και όχι να ιδιοποιείται την αρμοδιότητα της λήψης αποφάσεων εκ μέρους της κοινωνίας, και ακόμη περισσότερο τις προσωπικές αποφάσεις ενός ατόμου.
Το δεύτερο θέμα, εκείνο που δεν είμαι διαθετιμένος να διαπραγματευτώ, είναι η ελευθερία μου. Εγώ προσωπικά δεν παραχωρώ σε κανένα το δικαίωμα να την περιορίζει, τουλάχιστον στο βαθμό που δεν συγκρούεται με την δική του ελευθερία. Δεν υπέγραψα κανένα κοινωνικό συμβόλαιο με την κοινωνία στο οποίο να παραχωρώ αυτή την ελευθερία σε τρίτους. Δεν έχω εξουσιοδοτήσει κανέναν να αποφασίζει για εμένα τι είναι σωστό και τι όχι.
Άλλωστε, αν κάποιος πιστεύει ότι δεν πρέπει να έχω αυτήν την ελευθερία, δεν έχω κανένα επιχείρημα για να τον πείσω για το αντίθετο. Οι αξίες δεν υπάρχουν εκεί έξω, στον εξωτερικό κόσμο, δεν υπάρχει μια εξωτερική ηθική τάξη πραγμάτων εγγενής στη φύσική πραγματικότητα, εκτός φυσικά από αυτήν που επιβάλλει η ίδια η κοινωνία. Γι’ αυτό δεν μπορεί να επιχειρηματολογήσει κανείς για την ελευθερία με τον ίδιο τρόπο που μπορεί να επιχειρηματολογήσει για τις συνέπειες της κάνναβης. Το ένα είναι επιστημονικό ζήτημα, το άλλο όχι.
Η ελευθερία είναι αξία από μόνη της, πρωτογενής αξία. Δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από κάτι άλλο. Δεν θα πώ για παράδειγμα ότι θέλω να είμαι ελεύθερος επειδή αυτό είναι ωφέλιμο για μένα. Αν η ελευθερία μπορεί να αμφισβητηθεί, το ίδιο μπορεί και η σημασία της ωφέλειας. Αν κάποιος μπορεί να πει ότι η ελευθερία δεν είναι σημαντική, μπορεί να πει και ότι η ωφέλεια δεν είναι σημαντική. Δεν υπάρχει επιχείρημα υπέρ ή κατά, γιατί η σημαντικότητα βρίσκεται μόνο μέσα μας, είναι υποκειμενική - χωρίς αυτό να την μειώνει με οποιοδήποτε τρόπο.
Εγώ λοιπόν αποδίδω σημαντικότητα στην ελευθερία μου και δεν ανέχουμε από κανένα να μου την στερεί. Το γεγονός ότι κάποιοι έχουν την δύναμη να το κάνουν, επειδή έχουν την θεσμική εξουσία, την δύναμη των όπλων και την ανοχή της κοινωνίας, είναι αλήθεια. Έχουν την δύναμη και την εξουσία να μου στερήσουν αυτή την ελευθερία. Αλλά δεν έχουν την δύναμη να με αναγκάσουν να τους την παραχωρήσω οικειοθελώς. Και ούτε πρόκειται να το κάνω.
Οι απόψεις λοιπόν που περιλαμβάνουν το στοιχείο του ότι πρέπει να απαγορεύεται σε μένα να χρησιμοποιώ την κάνναβη, είναι αυτομάτως εχθρικές απέναντί μου. Δεν μπορώ ούτε είμαι διαθετιμένος να συζητήσω αυτές τις απόψεις χωρίς συναισθηματική φόρτιση, χωρίς να επιτείθομαι στο συνομιλητή μου καθώς η άποψή του συνιστά επίθεση εναντίων μου, και μάλιστα όχι μόνο λεκτική επίθεση. Η αποδοχή του και η ανοχή του της εξουσίας αυτής που έχει πάνω μου το κράτος και η κοινωνία, μετατρέπεται μέσω της αστυνομίας και του συστήματος “δικαιοσύνης” ως μια πραγματική απειλή για την ελευθερία μου, και έχει σοβαρές επιπτώσεις στον τρόπο ζωής μου. Ως εκ τούτου, απαντώ σε μια επίθεση με επιθετική διάθεση.
Όπως δεν ανέχουμε την φασιστική άποψη ότι κάποιοι άνθρωποι πρέπει να διώκονται λόγω της καταγωγής τους ή του DNA τους, ή λόγω των σεξουαλικών τους προτιμήσεων, εξίσου δεν μπορώ να ανεχθώ την εξίσου φασιστική άποψη ότι κάποιοι άνθρωποι πρέπει να διώκονται λόγω του τρόπου που επιλέγουν να επιδρούν πάνω στο ίδιο τους το σώμα και πάνω στην ίδιά τους την συνείδηση.
O Thomas Szasz, παραφράζοντας τον Βολτέρο, είπε: “Διαφωνώ με την ουσία που πέρνεις, αλλά υπερασπίζομε το δικαίωμά σου να την πέρνεις”. Αυτή η στάση είναι η στάση που αρμόζει σε κάποιον πολέμιο της κάνναβης, που έχει πειστεί για την βλαπτικότητά της, χωρίς να έχει γίνει φασίστας. Με ένα τέτοιο άνθρωπο είμαι πρόθυμος να συνεργαστώ, και αν έχει αντιληφθεί κάποια λάθη στα κείμενά μου, που αναμφίβολα θα υπάρχουν, ελπίζω ότι θα έχω την συναισθηματική διαύγεια που χρειάζεται ώστε να τα αναγνωρίσω. Ή αν γνωρίζει πράγματα που εγώ δεν τα γνωρίζω, θα του ήμουν υπόχρεος αν μου επιστούσε την προσοχή πάνω σ’ αυτά. Άλλωστε, αν πράγματι η κάνναβη είναι βλαβερή για μένα, δεν θα ήθελα να συνεχίσω να την χρησιμοποιώ.
Ιδιαίτερα, αν κάποιος είναι γιατρός ή έχει άλλη ειδικότητα που τον καθιστά ικανό να γνωρίζει σε μεγαλύτερο βάθος από μένα αυτά τα ζητήματα, και αν πιστεύει ειλικρινά, μέσα από την μελέτη του, ότι η κάνναβη είναι πιο βλαβερή απ’ ότι νομίζω, και ότι είναι ενάντια στην υγεία μου να την χρησιμοποιώ, και αν πραγματικά νοιάζεται για την υγεία μου, τότε τον παρακαλώ να παραθέσει τα στοιχεία του με τρόπο απλό ώστε να μπορώ κι εγώ κι άλλοι σαν εμένα να τα καταλάβουμε. Αυτό θα βοηθούσε τόσον εμένα όσον και πολλούς άλλους ανθρώπους να αποφύγουμε κάποια δυσάρεστα αποτελέσματα για τα οποία δεν έχουμε γνώση. Αλλά δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα κάποιος που επικαλείται απλώς την ιδιότητα του και την αυθεντία του και περιμένει από μας να τον πιστέψουμε. Ούτε είναι δύσκολο για κάποιον που κατέχει πραγματικά αυτή την γνώση να την εκλαϊκεύσει και να μας την παραδώσει σε μορφή που να μπορεί να την συλλάβει ένα ευρύ μέρος της κοινωνίας και όχι μια μικρή μειωψηφία ειδικών. Η θέση του ειδικού είναι να συμβουλέυει την κοινωνία και όχι να ιδιοποιείται την αρμοδιότητα της λήψης αποφάσεων εκ μέρους της κοινωνίας, και ακόμη περισσότερο τις προσωπικές αποφάσεις ενός ατόμου.
Απαντώ και στο σχόλιο σου στου OSR.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν απαξίωσα το θέμα της νομιμότητας… αλλά για να καταλάβουμε πως και γιατί φτάσαμε να ονομάσουν «παράνομο» ένα φυτό οι «αρχές»… πρέπει να δούμε ακριβώς το γιατί (και το πως) τους συμφέρει ο κάθε άνθρωπος να μην γνωρίζει τον τρόπο λειτουργίας των ενδογενών μηχανισμών αυτοεπιβράβευσης.
Εσύ μπορείς να με λες μαλάκα… τούτος ο μαλάκας όμως καταλαβαίνει πως… την ελευθερία των ανθρώπων δεν την απειλεί μόνο η δίωξη και η φυλάκιση… πως αυτή η επιβολή της άγνοιας και ανημποριάς αφορά όλο τον πληθυσμό και όχι μόνο το μέρος του που βρίσκεται αντιμέτωπο με τα όργανα καταστολής και τα «σωφρονιστήρια» τους… και πως χωρίς αυτή την επιβολή δεν θα μπορούσε να υπάρξει η δίωξη και η φυλάκιση.
Για το θέμα «μηχανισμοί αυτοεπιβράβευσης» και για να καταλάβεις από πού προέρχομαι… θα πρέπει να δεις αυτά:
http://hlithioagrino.blogspot.com/2006/11/part-1.html
http://hlithioagrino.blogspot.com/2006/11/part-2.html
http://hlithioagrino.blogspot.com/2006/11/part-3-accumbens-my-love.html
http://hlithioagrino.blogspot.com/2006/11/interlude-animals-apes-and-monkeys.html
Χάρηκα πάντως πολύ όταν είδα να γράφεις «…τότε είναι το ίδιο επικίνδυνη με ένα “μπράβο” που εισπράττεις μετά από ένα επίτευγμα …» διότι όταν προ δεκαετίας και βάλε χρησιμοποιούσα το παράδειγμα του Καθηγητή που επιβραβεύει τον «καλό» μαθητή … και εξηγούσα πως το ίδιο το σύστημα μας διδάσκει να ανταποκρινόμαστε στη διέγερση αυτών των μηχανισμών… οι παραπάνω εθωρούσαν με σαμπώς τζιαι εφόρουν πράσινη στολή με πορτοκαλί βούλες.
Επαναλαμβάνω, αν διαβάσεις τις απόψεις μου στους άνωθεν συνδέσμους θα καταλάβεις πόθεν προέρχομαι.
Όμως… το να μιλάς για διέγερση που διαχωρίζεις σε «χημική» και μη νομίζω δεν είναι ο καλύτερος τρόπος περιγραφής. Όλη η βιολογία είναι χημεία, να μεν εξηγούμε τα αυτονόητα. Η κάνναβη διεγείρει τα κέντρα αυτοεπιβράβευσης και ας μην είναι «επεξεργασμένο» προϊόν (αν και με τα σκανκ, χαιντροπόνικς κλπ. στην ουσία είναι). Όπου υπάρχει επανάληψη συμπεριφοράς (και ηδονή / απόλαυση) έχεις με τον Α ή Β τρόπο διέγερση τους. Και όπου υπάρχει τέτοια διέγερση, υπάρχει και η πιθανότητα της κατάχρησης και των προβλημάτων που συνεπάγεται.
Άνθρωπε μου, στο διαδίκτυο σπάνια ξέρεις αν απέναντι σου έχεις άνθρωπο που υπήρξε υπόδικος ή χρήστης ή μη χρήστης, κλπ. Μεν βιάζεσαι να βγάλεις συμπεράσματα. Όταν μιλώ για τη σημασία των μηχανισμών αυτοεπιβράβευσης… δεν το κάμνω για να υποστηρίξω την Α ή Β πλευρά. Το κάμνω γιατί με ενδιαφέρει οι νεότερες γενιές να έχουν τη γνώση και να κάμνουν μόνοι τους τις ενσυνείδητες επιλογές… και όχι γιατί έτσι τους λαλεί ο περίγυρος, –είτε είναι υπέρ είτε κατά.
Παρέμβαση δε στην ελευθερία του άλλου δεν κάμνουν μόνο εκείνοι που είναι υπέρ της απαγόρευσης. Παράδειγμα: εκείνος που είναι κατά και επιμένει να ανάφτει δίπλα μου σε ανοιχτό χώρο… δείχνει ασέβεια στο δικό μου δικαίωμα για επιλογή… όχι στο κάπνισμα βέβαια αλλά στο να περάσω τη μέρα μου χωρίς να συναντήσω κανένα Όργανο. Αν θέλει εκείνος να ξεκινήσει επανάσταση… με γειά του με χαρά του… Δεν είμαι όμως υποχρεωμένος να «ενταχτώ» με το ζόρι στο «κίνημα». Συμπτώματα ανελευθερίας παρουσιάζουμε όλοι μας γιατί έτσι μάθαμε. Κατανοητό;
Οκ. Κατ’ αρχή, μου άρεσαν τα κείμενά σου.
ΔιαγραφήΔεν νομίζω ότι έβγαλα συμπεράσματα για σένα. Αλλά υφίσταμαι καταπίεση από την κοινωνία και τους θεσμούς πάνω σ’ αυτό το θέμα. Υπάρχουν ορισμένοι που υποστηρίζουν ότι πρέπει να συνεχίσω να υφίσταμαι αυτή την καταπίεση. Και υπάρχουν ορισμένοι άλλοι που ναι μεν δεν συμφωνούν με την απαγόρευση, αλλά έρχονται και μου λένε κάτι του στυλ “καλά, δεν υπάρχουν πιο σημαντικά πράγματα από αυτό;”. Δηλαδή δεν πρέπει να με πειράζει αρκετά επειδή κατά την γνώμη τους δεν είναι σημαντικό θέμα. Να σκάσω και να ασχοληθώ με κάτι άλλο. Το πρόβλημα δεν είναι ο ένας που λέει αυτό το πράγμα - αν ήταν έτσι θα το άφηνα να περάσει απαρατήρητο - αλλά το γεγονός ότι εισπράττω τόσο συχνά αυτή την στάση που δείχνει ότι πίσω της υπάρχει μια κοινωνική νόρμα. Στο τέλος της ημέρας, και οι δύο στάσεις μου ζητούν να σιωπήσω και να το δεχτώ.
Φυσικά, όλοι καταπιεζόμαστε με παρόμοιο τρόπο σε πολλά θέματα, και όλοι καταπιέζουμε λίγο ή πολύ ο ένας τον άλλο, όχι μόνο επειδή έτσι μάθαμε αλλά επειδή ζούμε σε μαζική κοινωνία. Δεν μπορεί κανείς να ζει με τρόπο που δεν επιρρεάζει τους άλλους, και αυτή η επίδραση δεν μπορεί να είναι πάντα θετική. Αλλά οι τομείς εκείνοι που είναι καθαρά προσωπικοί, και δεν επιρρεάζουν άμεσα την ελευθερία των άλλων, από το αν φορώ την ζώνη μου μέχρι το τι βάζω στον οργανισμό μου, με εξοργίζουν πολύ περισσότερο από άλλα πράγματα. Μου στερούν ακόμα και την τελευταία άμυνα που έχω για να μην αισθανθώ εντελώς αδύναμος και υποταγμένος μαλάκας, την ψευδαίσθηση ότι αυτό γίνεται για το συνολικό καλό.
Από εκεί και πέρα, πως είναι δυνατόν να διδάσκεται κάποιος την αυτοδιαχείρηση της ηδονής; Ποιος να διδάξει κάτι τέτοιο δηλαδή; Έτσι όπως είναι τα πράγματα, ψάχνουμε στα τυφλά μπας και καταλάβουμε τι μας γίνεται. Δεν έχουμε καν την διάυγεια να αναγνωρίζουμε τα κίνητρά μας, πόσο μάλλον να τα οργανώσουμε κιόλας. Όταν καπνίζω κάνναβη, συνήθως δεν μπαίνω σε μια κατάσταση ευφορίας, αντίθετα παλέυω με όλα τα συναισθήματα που δεν κατάφεραν να ολοκληρώσουν τον κύκλο τους το τελευταίο διάστημα, γιατί δεν τους το επιτρέπουν οι ευθύνες της καθημερινότητας και η ρουτίνα, ή επειδή το μυαλό μου δεν είναι αρκετά ικανό ώστε να φέρνει εύκολα σε πέρας αυτές τις διαδικασίες. Όταν εκτονωθούν, είμαι σε καλύτερη θέση να οργανώσω την ζωή μου και να αντεπεξέλθω στις καταστάσεις, γιατί είμαι συναισθηματικά ξεκούραστος. Ούτε θέλω ούτε μπορώ να καπνίζω σε καθημερινή βάση, αυτό έχει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα. Τώρα, αν είμουν απόλυτα υγειής και αν ζουσα σε υγειείς συνθήκες, μάλλον δεν θα χρειαζόταν κάτι τέτοιο, αλλά προφανώς δεν είναι έτσι τα πράγματα.
Όσον αφορά τα κυκλώματα επιβράβευσης, θα επιμείνω στο ότι η διαφορά είναι σημαντική. Φυσικά όλη η βιολογία είναι χημεία, όπως λες, αλλά η κάνναβη δεν επιδρά χημικά στους υποδοχείς της ντοπαμίνης ούτε επιρρεάζει τον μεταφορέα ντοπαμίνης (DAT). Για παράδειγμα οι αμφεταμίνες και η κοκαϊνη δεσμεύουν τον DAT και τον εμποδίζουν να αφαιρέσει την ντοπαμίνη από την σύναψη και να την στείλει πίσω στο κυτταρόλυμα, και έτσι δημιουργείται υπερσυγκέντρωση. Τα οπιοιειδή από την άλλη, έχουν τους δικούς τους υποδοχείς, οι οποίοι ρυθμίζουν την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών, μεταξύ των οποίων και η ντοπαμίνη. Γενικά οι υποδοχείς των οπιοειδών, όταν ενεργοποιηθούν καταστέλλουν την μεταφορά σήματος από νευρικούς δρόμους οι οποίοι περιορίζουν την απελευθέρωση ντοπαμίνης. Η άρση του περιορισμού οδηγεί σε αυξημένη απελευθέρωση ντοπαμίνης. Με λίγα λόγια, και στις δύο περιπτώσεις παραβιάζεται ο μηχανισμός ομοιόστασης της ντοπαμίνης, δηλαδή ο μηχανισμός διατήρησης της μέσα σε φυσιολογικά πλαίσια, και μάλιστα με τρόπο ανεγξέλεκτο. Η κάνναβη δεν παραβιάζει αυτόν τον μηχανισμό, όπως δεν τον παραβιάζουν τα εξωτερικά ερεθίσματα στα οποία ο μηχανισμός ανταποκρίνεται, αλλά είναι μέρος της φυσιολογικής λειτουργίας του.
Τα κανναβιδοειδή έχουν τους δικούς τους υποδοχείς αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
Υπάρχουν πολλά σημεία για συζήτηση, παρακαλώ να μου επιτρέψεις μερικές μέρες πριν αναφερθώ σε αυτά εκτενώς.
ΔιαγραφήΓια πρώτο όμως, λες πως τα κανναβιδοειδή δεν παραβιάζουν τον μηχανισμό αυτοεπιβράβευσης διότι έχουν τους δικούς τους υποδοχείς (νομίζω η νικοτίνη μπαίνει σε υποδοχείς άλλης ουσίας -σχετιζόμενης με την κίνηση -ως "αντικλείδι") και δεν μεσολαβεί η ντοπαμίνη, κλπ.
Μα η Ντοπαμίνη είναι απλώς μια σκανδάλη. Η ουσία του μηχανισμού βρίσκεται στις (μετέπειτα εκκρινόμενες) ενδορφίνες ή σε ότι άλλο προκαλεί τη χαρά (και επομένως εξασφαλίζει την επανάληψη συμπεριφορών).
Ξέρεις, είναι επικίνδυνο να κολλάμε με τις μελέτες και την επιστημονική ή "επιστημονική" ανάλυση και να ξεχνάμε τι μας λέει το ίδιο μας το σώμα. Έρχονται και παρουσιάζουν το Α τη μια μέρα και μετά το αντίθετο την άλλη, ανάλογα του ποιός πληρώνει... ή παρουσιάζουν μεμονωμένο ένα γεγονός και το αφήνουν να ερμηνευτεί από τον καθένα "βερεσιέ". (μουάχαχα, no pun unintented).
Ούτε εγώ είμαι ειδικός και μπορεί να κάνω λάθος, αλλά όσον αφορά την σειρά νομίζω ότι πάει ανάποδα: οι ενδορφίνες είναι που προκαλούν απελευθέρωση ντοπαμίνης. Οι ενδορφίνες είναι ενδογενή οπιοειδή, και μάλιστα οπιοειδή που δρουν πάνω στους μ-υποδοχείς, εκείνους δηλαδή πάνω στους οποίους δρα και η μορφίνη και τα παράγωγά της (π.χ. ηρωίνη). Άλλωστε και ετυμολογικά η λέξη “ενδορφίνη” παράγεται από την λέξη “μορφίνη”. Οι υποδοχείς αυτοί φαίνεται από διάφορα πειράματα ότι συνδέονται με την παραγωγή ντοπαμίνης - δηλαδή όταν διεγερθούν από ένα οπιοειδές ενεργοποιούν την παραγωγή ντοπαμίνης (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι ο μόνος τρόπος να ενεργοποιηθεί η παραγωγή ντοπαμίνης). Ο κύριος μηχανισμός που έχει προταθεί είναι ότι τα οπιοειδή πυροδοτούν κάποιους νευρώνες στην κοιλιακή ωχρά σφαίρα (ventral pallidum) (μέσω των μ-υποδοχέων τους), οι οποίοι αναχετίζουν τους νευρώνες GABA που αναχετίζουν τους ντοπαμινεργικούς νευρώνες που απορρέουν από την περιοχή που ονομάζεται “κοιλιακό καλυπτρικό πεδίο” (ventral tegmental area ή VTA) και κατευθύνονται προς τον επικλινή πυρήνα (nucleus accumbens), τον οποίον αναφέρεις κι εσύ στα άρθρα σου. Το GABA, δηλαδή το γ-αμινοβουτυρικό οξύ, είναι ο κύριος νευροδιαβιβαστής που χρησιμεύει στην αναχέτιση της νευρωνικής δραστηριότητας. Οι νευρώνες GABA μπλοκάρουν τους ντοπαμινεργικούς διαδρόμους ώστε να μην παράγεται ντοπαμίνη. Οταν η δράση των νευρώνων GABA αναχετίζεται, ο περιορισμός αίρεται και η ντοπαμίνη παράγεται.
ΑπάντησηΔιαγραφήΦυσικά αυτός δεν είναι και ο μοναδικός τρόπος δράσης των οπιοειδών - μάλιστα ορισμένα πειράματα δείχνουν ότι έχουν την δική τους άμεση επίδραση όσον αφορά την επιβράβευση, χωρίς την μεσολάβηση της ντοπαμίνης. Επομένως πιθανότατα είναι σωστό ότι οι ενδορφίνες προκαλούν και από μόνες τους το αίσθημα της ικανοποίησης. Όμως ότι η ντοπαμίνη είναι η σκανδάλη για την παραγωγή ενδορφινών, αυτό δεν το έχω συναντήσει πουθενά.
Αλλά το ζήτημα εδώ δεν είναι ο ακριβής μηχανισμός. Η ουσία της υπόθεσης είναι η ομοιόσταση της ντοπαμίνης. Η ομοιόσταση είναι η ικανότητα να διατηρείς το σύστημα μέσα στα πλαίσια που επιτρέπουν την ύπαρξη και την ομαλή λειτουργεία του και είναι η κύρια προϋπόθεση της ίδιας της ζωής. Παραδείγματα ομοιόστασης είναι η διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος, της πίεσης του αίματος, του pH του αίματος, της συγκέντρωση ηλεκτρολυτών κ.ο.κ. Οι Humberto .R. Maturana και Francisco Varela όρισαν τη ζωή ως ένα φαινόμενο αυτοποίησης - δηλαδή δημιουργίας των στοιχείων που αποτελούν τον ιδιο τον οργανισμό. Πράγματι, τα κύτταρα παράγουν διαρκώς τα δομικά τους στοιχεία και ενώ η ύλη που τα αποτελεί αλλάζει, τα ίδια μένουν σταθερά. Στους πολυκύτταρους οργανισμούς αλλάζουν και τα κύτταρα που τους αποτελούν, σε μεγάλο βαθμό τουλάχιστο, ενώ οι οργανισμοί μένουν σταθεροί. Με αυτό τον ορισμό, οι ζωντανοί οργανισμοί είναι συστήματα ομοιόστασης.
Ο οργανισμός μπορεί να απομακρυνθεί από το σημείο ισορροποίας για ένα χρονικό διάστημα και μέσα σε ορισμένα πλαίσια, χωρίς αυτό να έχει καταστροφικές συνέπειες. Για παράδειγμα, ο οργανισμός μπορεί να αυξήσει κατά μερικούς βαθμούς την θερμοκρασία του έτσι ώστε να σκοτώσει κάποιους ξένους εισβολείς (πυρετός), και μετά να χρησιμοποιήσει τους μηχανισμούς ομοιόστασης - την εφίδρωση και την κίνηση του αίματος προς την επιδερμίδα ώστε να αποβάλλεται πιο εύκολα η θερμότητα - για να αποκαταστήσει την φυσιολογική του θερμοκρασία. Ο πυρετός δεν είναι ασθένεια, είναι η προσπάθεια του οργανισμού να νικήσει την ασθένεια. Ωστόσο, αν για οποιοδήποτε λόγο, εσσωτερικό ή εξωτερικό, η θερμοκρασία του οργανισμού ψηλώσει υπερβολικά, τότε μπορεί να καταστεί επικίνδυνη. Όσο η θερμοκρασία μένει μέσα στα πλαίσια που καθορίζουν οι μηχανισμοί της ομοιόστασης όταν λειτουργούν φυσιολογικά, ακόμα και αν είναι διαφορετική απ’ ότι συνήθως, ο οργανισμός λειτουργεί κανονικά. Όταν όμως οι μηχανισμοί της ομοιόστασης παραβιαστούν, τότε υπάρχει κίνδυνος.
... Συνέχεια
ΑπάντησηΔιαγραφήΈτσι και για την ντοπαμίνη, υπάρχουν μηχανισμοί ομοιόστασης. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα επίπεδα ντοπαμίνης είναι πάντα σταθερά - αν ήταν έτσι τότε δεν θα μπορούσε να συμμετέχει στις λειτουργίες που συζητάμε. Σημαίνει ότι κυμαίνεται μέσα σε κάποια πλαίσια. Όταν ένα εξωτερικό ερέθισμα πυροδοτήσει την παραγωγή ντοπαμίνης, ξεκινούν οι μηχανισμοί επαναφοράς της στα συνηθισμένα επίπεδα. Γι’ αυτό άλλωστε δεν υπάρχει ικανοποίηση που διαρκεί μόνιμα. Αυτό όμως είναι εντελώς διαφορετικό ζήτημα από την δυσλειτουργία των μηχανισμών ομοιόστασης της ντοπαμίνης. Μια τέτοια δυσλειτουργία συνδέεται με παθήσεις όπως η σχιζοφρένια, η ασθένεια Parkinson και το σύνδρομο Tourette. Αλλά ακόμα και αν οι μηχανισμοί αυτοί δεν υποστούν μόνιμη βλάβη, η παραβίασή τους μπορεί να είναι επικίνδυνη και για ένα διαφορετικό λόγο. Τα κυκλώματα επιβράβευσης είναι στην ουσία ένας μηχανισμός μάθησης. Η ικανοποίηση είναι το κίνητρο που σπρώχνει το άτομο στην επανάληψη της συμπεριφοράς που την δημιούργησε. Οπότε το άτομο αποκτά μια ελαφρά μορφή “εξάρτησης” από την συγκεκριμένη συμπεριφορά, ώστε να πέρνει την δόση του (ντοπαμίνης). Αλλά δεν πρόκειται πραγματικά για εξάρτηση, τουλάχιστον κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, γιατί αυξάνεται μόνο η πιθανότητα επανάληψης της συμπεριφοράς, δεδομένου ότι υπάρχουν και πολλοί άλλοι τρόποι να πάρεις την ίδια επιβράβευση. Έτσι το άτομο έχει επιλογές. Μπορεί να αντισταθεί σε ορισμένες από αυτές και να ενδόσει σε κάποιες άλλες, και θα χρησιμοποιήσει την νοημοσύνη του για να επιλέξει μεταξύ τους (εννοείται ότι με την “νοημοσύνη” εννοώ το σύνολο των βιοχημικών μηχανισμών που οδηγούν στη λήψη αποφάσεων και όχι μια μεταφυσική ελεύθερη βούληση). Όταν όμως μια ουσία που κανονικά δεν θα έπρεπε να βρίσκεται στον οργανισμό, ή τουλάχιστον δεν θα έπρεπε να βρίσκεται σε τέτοια ποσότητα, προκαλεί μια αφύσικα μεγάλη αύξηση της ντοπαμίνης παρακάμπτοντας τους μηχανισμούς ομοιόστασης, τότε η επιβράβευση πέρνει διαστάσεις αφύσικες και η εξάρτηση από αυτή την συμπεριφορά δεν είναι πλέον διαχειρίσιμη. Τότε είναι εξαιρετικά δύσκολο για το άτομο να σταματήσει αυτή την συμπεριφορά με την θέλησή του. Επιπλέον, όταν η παραγωγή ντοπαμίνης είναι συνεχώς αυξημένη, ο οργανισμός μειώνει την παραγωγή της και εξαλήφει τους υποδοχείς της. Τότε λέμε ότι ο οργανισμός έχει αποκτήσει ανοχή στην ουσία και ο εξαρτημένος από αυτήν χρειάζεται μεγαλύτερη ποσότητα για να ικανοποιηθεί. Στο τέλος η ουσία μπορεί να πάψει να του προσφέρει επιβράβευση αλλά δεν μπορεί να την σταματήσει γιατί δεν διαθέτει την απαραίτητη ντοπαμίνη για να μπορέσει να διατηρήσει ακόμα και τις απαραίτητες λειτουργείες του. Μάλιστα τότε μια απότομη διακοπή της ουσίας μπορεί να αποβεί μοιραία. Εντομεταξύ η ευχαρίστηση από εξωτερικούς παράγοντες επίσης σταδιακά εξαφανίζεται. Αυτή είναι η φύση της σωματικής εξάρτησης και γι’ αυτό τέτοιες ουσίες αποτελούν επικίνδυνες παγίδες.
... Συνέχεια
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ ψυχολογική εξάρτηση τώρα, δεν είναι άσχετη βέβαια με τα κυκλώματα επιβράβευσης, αλλά δεν έχει να κάνει με την παραβίαση των μηχανισμών ομοιόστασης της ντοπαμίνης. Γι’ αυτό η διάκριση μεταξύ ψυχικής και σωματικής εξάρτησης είναι έγκυρη. Αυτή έχει να κάνει με το γεγονός ότι η ζωή του ατόμου είναι τέτοια που δεν του παρέχει αρκετές ευκαιρίες ικανοποίησης, δηλαδή πέρνει την φυσιολογική του δόση ντοπαμίνης μόνο από ελάχιστα πράγματα, με αποτέλεσμα να προσκολληθεί σ’ αυτά. Υπό κανονικές συνθήκες, δηλαδή κυρίως πλούσια κοινωνική και σεξουαλική ζωή, ένα άτομο πέρνει την φυσιολογική του δόση με ποικίλους τρόπους και δεν χρειάζεται να προσκολληθεί σε κανέναν. Όταν όμως η ζωή του δεν του τα προσφέρει αυτά, τότε η προσκόλληση σε κάτι είναι αναπόφευκτη. Ένα από τα μεγάλα ψέματα που λέγεται για την κάνναβη είναι ότι προκαλεί ψυχική εξάρτηση. Αυτό είναι βλακεία γιατί καμιά ουσία δεν μπορεί να προκαλεί ψυχική εξάρτηση - αν προκαλούσε εξάρτηση τότε εξ΄ορισμού αυτή θα ήταν σωματική. Το άτομο μπορεί να προσκολληθεί σε οτιδήποτε του προσφέρει ικανοποίηση, και φυσικά μπορεί να προσκολληθεί στην χρήση κάνναβης, ιδιαίτερα αν λειτουργεί ως μέσο κοινωνικοποίησης όπως γίνεται συνήθως. Εγώ προσωπικά πλέον σπανίως καπνίζω με άλλους.
Σχεδόν όλες οι εξαρτησιογόνες ουσίες, αν όχι όλες, παραβιάζουν με κάποιο τρόπο τους μηχανισμούς ομοιόστασης της ντοπαμίνης. Η κάνναβη δεν είναι μια τέτοια ουσία.